ΓΙΟΡΤΗ ΚΑΣΤΑΝΟΥ ΣΤΗ ΡΟΔΑΥΓΗ ΑΡΤΑΣ

Ο Οκτώβρης είναι παραδοσιακά ο μήνας του κάστανου, του καρυδιού και του τσίπουρου. Μην κοιτάτε που στην Αθήνα δε λέει ακόμα να κρυαδίσει.  Εκεί ψηλά στα ορεινά  το φθινόπωρο έχει έρθει για τα καλά, με θερμοκρασίες λίγο πιο πάνω από τους 20^ο C  την ημέρα και λίγο κάτω από τους 10^ο C το βράδυ, όπερ σημαίνει ότι το παπλωματάκι και η σόμπα είναι χρειαζούμενα.

Φέτος αξιώθηκα να παρευρεθώ στη Γιορτή Κάστανου & Τσίπουρου στη Ροδαυγή της  Άρτας. Πρόκειται για ένα όμορφο χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά στην αγκαλιά του όρους Ξηροβουνίου και σε υψόμετρο 740 μ., ενώ η θέα προς τα αντικριστά Τζουμέρκα είναι καταπληκτική, ιδίως τις απογευματινές ώρες που ο ήλιος σβήνει στις κορυφές τους.  Η ευρύχωρη  πλατεία του με την όμορφη  ηπειρώτικη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, φιλοξένησε  και φέτος τους περίπου 3.000 επισκέπτες και τους φίλεψε καστανόσουπα, ψητά κάστανα και άφθονο τσίπουρο. Για τους φανατικούς  του σουβλακιού, διατίθεντο καλαμάκια μετά άρτου, ενώ οι γυναίκες του χωριού πουλούσαν παραδοσιακές πίτες, κάστανα, καρύδια και γλυκά κουταλιού για ενίσχυση του συλλόγου τους. Φασαριόζικα κλαρίνα παιάνιζαν τους χαρακτηριστικούς αργόσυρτους ηπειρώτικους σκοπούς, οι οποίοι μετά το φαγητό ως εκ θαύματος μετατράπηκαν σε πανηγυριώτικα γυφτολαϊκοδημοτικά άσματα προς τέρψιν των νεοελλήνων φαν της Θώδη και του Δημάκη.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η καστανόσουπα φτιάχνεται από κάστανα, πατάτα, καρότο, πράσο και σέλινο. Το τσίπουρο είναι αρκετά δυνατό και φτιάχνεται από την βαθυκόκκινη ποικιλία σταφυλιού  ισαβέλλα  ή ζαμπέλα.

Για χώνεψη πραγματοποιήθηκε και μία σύντομη εξόρμηση προς την κορυφή του Ξηροβουνίου, με την απίστευτη θέα προς τον ποταμό Άραχθο και την τεχνητή λίμνη του Πουρναρίου. Τα κιτρινισμένα φύλλα, οι ανεμώνες και τα κυκλάμινα γλύκαιναν  τη φθινοπωρινή φύση.

Η επιστροφή στο μεγάλο χωριό έγινε τη Δευτέρα  χωρίς άγχος, χωρίς κίνηση και με μία μίνι περιοδεία, προκειμένου να επισκεφθούμε τον βυζαντινό ναό της Βλαχέρνας, το φράγμα και τη λίμνη Πουρναρίου, το κάστρο της Άρτας  και το θρυλικό  γεφύρι στον Άραχθο, το οποίο για να στεριώσει χτίσανε στις καμάρες του τη γυναίκα του πρωτομάστορα (μην σας μπαίνουν ιδέες). Ακολουθεί πλήρες το σχετικό δημοτικό τραγούδι.

5 10 15 20 25 30 35 40 45

Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες γιοφύριν εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι. Oλημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν. Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες: «Αλίμονο στους κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας, ολημερίς να χτίζουμε, το βράδυ να γκρεμιέται!» Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στο ποτάμι, δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σα χελιδόνι, παρά εκελάηδε κι έλεγε, ανθρωπινή λαλίτσα: «Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει· και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη, παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα, πόρχεται αργά τ' αποταχύ* και πάρωρα* το γιόμα». Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει. Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι: Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα, αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι. Και το πουλί παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε: «Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα, γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι». Να τηνε κι εξανάφανεν* από την άσπρη στράτα. Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του. Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει: «Γεια σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες, μα τι έχει ο πρωτομάστορας κι είναι βαργωμισμένος*; – Το δαχτυλίδι τόπεσε στην πρώτη την καμάρα, και ποιος να μπει και ποιος να βγει το δαχτυλίδι νά 'βρει; – Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά' σ' το φέρω, εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά βρω». Μηδέ καλά κατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε· «Τράβα, καλέ μ', τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα, τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα». Ένας πιχάει* με το μυστρί*, κι άλλος με τον ασβέστη, παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο. «Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό* μας! Τρεις αδερφάδες είμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες, η μια 'χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη*, κι εγώ η πλιο στερνότερη* της Άρτας το γιοφύρι. Ως τρέμει το καρυόφυλλο*, να τρέμει το γιοφύρι, κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες. – Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε, πόχεις μονάκριβο αδερφό, μη λάχει* και περάσει». Κι αυτή το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δίνει. «Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι, κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες, τι έχω αδερφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει».

*αποταχύ: νωρίς το πρωί *πάρωρα: πριν από την ώρα *εξανάφανεν: φάνηκε να έρχεται *βαργωμισμένος: στεναχωρημένος, δύσθυμος *πιχάει: μυστρίζει τη λάσπη, σοβατίζει *Αφράτης: Ευφράτης *η πλιο στερνότερη: η πιο μικρή *καρυόφυλλο: το φύλλο της καρυδιάς *μη λάχει: μην τύχει

Η Ροδαυγή της  Άρτας στους πρόποδες του Ξηροβουνίου. Στο βάθος οι κορυφές των  Τζουμέρκων

Η δύση του ηλίου από το μπαλκόνι της Ροδαυγής. Τα λόγια είναι περιττά 

Η όμορφη, ηπειρώτικης τεχνοτροπίας, εκκλησία της Αγίας Παρασκευής

Οι δέκα εντολές του τσίπουρου. Προτείνεται η κατανάλωση μέχρι 5 ποτηράκια. Μετά αρχίζουν τα  ζόρια

Ρακοκάζανο,  ήρθε η εποχή σου να βάλεις τα δυνατά σου

Τα κάστανα έχουν αρχίσει να πέφτουν καταής

Η ποικιλία ζαμπέλα

Καινούργιες διαδρομές ανοίγονται συνέχεια. ΠΡΟΣΟΧΗ: Η 2η πινακίδα δεν λέει παϊδάκια για να σπεύσετε

Η λίμνη Πουρναρίου στο ανέβασμα στο Ξηροβούνι

Τα χρώματα του φθινοπώρου είναι άπαιχτα

Βγήκαν και τα πρώτα κυκλάμινα

Ο βυζαντινός ναός της Βλαχέρνας θυμίζει έντονα Κωνσταντινούπολη

Το φράγμα στον Άραχθο. Η δύναμη του νερού

Τα γαλήνια νερά της τεχνητής λίμνης Πουρναρίου

Το πανέμορφο κάστρο της Άρτας

......και το χιλιοτραγουδισμένο γιοφύρι της

Περνώντας στην Πελοπόννησο με το καραβάκι. Η γέφυρα είναι καλή μόνο για τους βιαστικούς. Εμείς έχουμε τους δικούς μας χαλαρούς ρυθμούς και απολαμβάνουμε εκτός από οικονομία και θαλάσσια αύρα